Җәен дә буран уйнатучы

Танылган якташларыбыз
Җәен дә буран уйнатучы
Кыска күләмле әдәби жанр буларак, шигырь кеше күңелен кузгаталсын өчен һәр укучының аерым бер халәт кичерүе, шигырь язучы йөрәге аша узган хисләрне азмы-күпме татуы кирәкме? Миңа калса, бу мәҗбүри түгел. Чын әдәби әсәр укучының үзеннән яшерелгән хис-тойгыларын уятырга, аның тирәнгә күмелгән кичереш офыкларын яктыртырга сәләтле. Кешенең вакыт, хәл-вакыйгалар тузаны белән капланган әнә шундый хис-кичерешләрен яңартучы шигырьләр авторы турында сүзем...
Кулыма якташ шагыйрьләребезнең иң яше, моңа карамастан, әдәбият күгендә ярыйсы гына үрләрне яулаган Руслан Сөйләймановның “Уйларымны салдым сандалларга” исемле шигырьләр җыентыгы килеп керде. Очраклы гына түгел, китап киштәсеннән үзем сайладым... Шигырь артыннан шигырь тезмәләрен укыйм... Аларда замана сулышы ачык сизелә, шул ук вакытта яшәү һәм үлем, мәхәббәт һәм нәфрәт кебек мәңгелек төшенчәләр чагылдырылган. Авторның ташкын-уйлары, укучыны шагыйрь дөньясына җәлеп итә алырлык нечкә кыллары күңелне сискәндерерлек көчкә ия. Кешелекнең рухи нигезе – авылларның юкка чыгуына ризасызлык белдереп язган “Мөһәҗир” исемле чаң-поэмасы, көйгә салынып, җыр булып җитешкән шигырьләре белән танышканнан соң, шагыйрь күз алдыма каршылыклы, үзгәреп торучы дөньяда сүзен әйтергә җөрьәт иткән автор буларак килеп баса.
Китапның соңгы битен япканнан соң, ирексездән булган автор белән сигез ел элек беренче очрашу исемә төште. Без, районның бер төркем татар теле һәм әдәбияты укытучылары “повышение квалификации” үттек. Кичә генә укучыларга сабак бирсәк тә, ул көнне үзебез шәкертләргә әверелдек. Тәнәфестә чираттагы дәресебезне яшь укытучы алып барачак дигән хәбәр йөгереп үтте. Әйе, остазыбыз яшь иде. Шактый еллар мәктәптә балалар укытып, инде тәҗрибә туплаган өлкән апаларны укыту, аларны нәрсә белән булса да гаҗәпләндерү, миңа калса, кыен иде. Алдыбызда ул чорда рәсми танылу алмаса да, ләкин исеме әдәбият сөючеләр теленнә кергән Руслан Сөләйманов нәкъ үзе басып тора иде.
Укуыбыз Кушнаренко җирлегендә барганга күрә һәм, мөгаен, үзе дә шушы туфрактан булу сәбәпле, укытучы сүзне җиңел сораудан башлады: “Районнан чыккан шагыйрь-язучыларны атагыз”. Тынлык урнашты: без – укытучыны, ул безне сыный... Рәдиф Гаташ, Рәшит Гатауллин, Нәҗибә Әминева.... иң таныш исемнәр саналып беткәч, янә тынлык... Мөгаллим бездән дәвам итүебезне сорый. Әллә гади укучы булу образына кергәнбез, әллә тагын бер сәбәптән, башка исемнәр уйга килми бит... Берникадәр тынлыктан соң, шунда бер “үткер-үткерсезе” әкрен генә: “Руслан Сөләйманов!” – димәсенме... Укытучыбыз тыйнак кына елмаеп куйды да, исемлекне үзе дәвам итте. Шул чакта аның гадилеге, тыйнаклыгы, тәрбиялелеге һәммәсен дә әсир итте һәм укытучы-укучыларны үзара якынайтты. Гадилектән дә бөек көч бар микән ул?! Ә менә хәзер килеп мине алдыбызда тыйнак, сабыр холыклы инсан рәвешендә басып торган мөгаллим белән, шигырьләрендә туры сүзле, вакыты белән кинаяле, үткер каләмле, бунтарь күңелле шагыйрь бер кешедә ничек килешеп яши ала дигән уй туды...
Илек авылының сөекле улы Руслан Флүр улы Сөләймановның шагыйрьлек юлы тугач та, ягъни 1985 елның 16 июнендә үк, Аллаһы Тәгалә тарафыннан хәл ителгән булгандыр, күрәсең. Чөнки яхшы укутучы булырга өйрәнеп булса да, шагыйрь булу сәләте Ходай бүләгедәй тумыштан өләшенә. Әлеге йөкләмә-мирасны үзеңдә генә калдырмый, башкаларга да өләшү – изге бурычтыр.
Русланның иҗат юлына аяк басуына этәргеч бирүче сәбәпләрне барлыйк. Остазы – татар теле һәм әдәбияты укытучысы Бакирова Нурания Вәгыйзь кызының туган телгә, әдәбиятка карата сөю уятуы, мөгаен, беренчесе һәм хәлиткече булгандыр. Язмам герое аңа рәхмәтле булуын әйтә. Киләчәк һөнәрне сайлавы да гаҗәпләндерми. Өстәвенә, бу карарга килүдә әнисе Фида Фидал кызының да йогынтысы зур. Русланның төп эше итеп укытучылыкны сайлавын гомерен балалар укытуга багышлаган әнисенең укытучыларга, аларның хезмәтенә хөрмәт белән карарга өйрәтүе, аның тәрбия нәтиҗәсе дип тә карарга кирәктер.
Иҗатка тартылуның икенче чыганагы – нәселдән килгән сәләт. Баксаң, әтисе Флүр абый да яшьлегендә шигырьләр язган. Хәер, яшь чакта кем генә гашыйк булмаган да, кем генә шигырь язмаган, диярсез. Әмма тик кече Сөләймановта гына ул югары дәрәҗәдә чагылыш тапкан, дәвамлы булган. Тәүге тапкыр гашыйк булу – Русланга иҗат оеткысы салынган чор. Мәктәпне тәмамлаганда мәхәббәткә багышланган кырык сигез битле тулы бер дәфтәр тупланган иде дип искә ала ул. Уйлап карагыз, бу бит үзе бер җыентык... Ул шигырьләрне уку бәхете кемгә тиде икән?!.